Po sukcesie najpierw w wyborach parlamentarnych, a później prezydenckich Partia Wolności i Sprawiedliwości stała się dominującą siłą na egipskiej scenie politycznej. Warto prześledzić jej program polityczny, aby przekonać się czy taka dominacja to zagrożenie dla demokracji i świeckości Egiptu, a może jedyna siła mogąca zapewnić trwały porządek i pokój w państwie?

Partia Wolności i Strawiedliwości

Mając tak duże powiązania z Bractwem Muzułmańskim program Partii Wolności i Sprawiedliwości z samej natury musi być w wielu miejscach zbieżny z programem Braci. Zasadniczą różnicą jest sam charakter organizacji – Bractwo to islamistyczna organizacja religijno-społeczna, zaś FJP to partia polityczna. Wynika zatem z tego fakt, że Bractwo zajmuje się jedynie wychowaniem i ideologizacją ludzi, którzy później mogą zasilić szeregi partii, która w odróżnieniu od Bractwa może mieć bezpośrednią szansę tworzenia Konstytucji i prawa w Egipcie. Należy jednak pamiętać, że ze względu na ideologiczną i organizacyjną bliskość, Bractwo po raz pierwszy w swej długiej historii ma pośrednią możliwość kreowania realiów polityczno-ustrojowych.

Bractwo Muzułmańskie wprost odwołuje się do Koranu jako źródła prawa, jak również systemu konstytucyjnego w ogóle. Centralne znaczenie Koranu wywodzi się z najwcześniejszych tradycji ruchu. Ma odzwierciedlenie chociażby w sloganie Braci Muzułmanów: „Allach jest naszym Bogiem, Prorok jest naszym przywódcą, Koran jest naszą konstytucją, dżihad jest naszą drogą, a śmierć w imię Boga jest naszym pragnieniem”.

Należy jednak pamiętać, że Bractwo jest organizacją dość pragmatyczną i stosunkowo elastyczną. To właśnie trzeźwy osąd przywództwa i umiejętność przystosowania do zmieniających się warunków  przesądziły w dużej mierze o przetrwaniu organizacji.

Doświadczeni osiemdziesięcioletnią częstokroć niełatwą historią Bracia wiedzieli, że parcie ku bezpośredniej islamizacji jest zgubne, a tworząc partię polityczną należy wziąć pod uwagę poglądy całego społeczeństwa egipskiego i zliberalizować postulaty. Zarówno Bracia jak i  czołowi politycy FJP zdają sobie sprawę, że radykalizm jest szybką drogą do utraty poparcia społecznego.

Przybliżmy zatem oficjalne stanowisko partii.

Szariat.

Program polityczny FJP odnosi się bezpośrednio do wartości islamskich jako głównych źródeł ustawodawstwa i centralnej roli samej religii w społeczeństwie egipskim. Nie dziwi zatem, że wiele środowisk egipskich zarzucało partii chęć ustanowienia szariatu jako prawa stanowionego. Taka decyzja wiązałaby się jednak z oporem zarówno w łonie samej partii jako i społeczeństwa. Prawo ma być zatem jedynie szariatem inspirowane. Nie oznacza to jednak łamania praw nie-muzułmanów, którzy mają być traktowani jak inni obywatele egipscy. Nie jest to jednoznaczne także z ograniczaniem praw jakichkolwiek grup społecznych – kobiet, chrześcijan, oponentów politycznych itd. Według przywódców partii zasady islamskie nie stoją w sprzeczności z demokracją i poszanowaniem praw mniejszości. Wszyscy obywatele mają mieć prawo do życia, zdrowia, zatrudnienia, edukacji, mieszkania, a także wolność wyrażania swoich poglądów i przekonań. Według Partii Wolności i Sprawiedliwości, wolność, sprawiedliwość i równość są przyznane przez samego Boga, a więc są nieodłącznym prawem każdego człowieka. Partia postuluje ochronę zarówno islamskich jak i nie-islamskich miejsc kultu religijnego.

Wielokrotnie członkowie FJP, a nawet sam Morsi po wygraniu wyborów prezydenckich, powtarzali, że źródłem władzy jest lud egipski. Prawo do wyboru swoich przedstawicieli i wszelkiej władzy w państwie jest prawem niezbywalnym i nigdy nie powinno zostać ograniczone, a tym bardziej zniesione. Partia opowiada się za demokratycznymi rządami, trójpodziałem władz i kadencyjnością stanowisk. Ciekawym postulatem jest zwiększenie roli samorządów, które mają nie tylko składać się z członków wybieranych w wyborach lokalnych, ale powinni posiadać własne budżety.

Partia wielokrotnie powtarzała, że będzie współpracować z każdą siłą polityczną w kraju, nie tylko z partiami islamskimi. Wszystko to, zdaniem członków FJP, w celu działania na rzecz interesu Egiptu.

Partia Wolności i Sprawiedliwości jest zwolennikiem wolnego rynku, uważając własność prywatną jako podstawowe prawo każdego człowieka. Zadaniem państwa jest stworzenie odpowiedniego klimatu dla rozwoju przedsiębiorczości jasnymi i klarownymi ustawami. Jednym z planów jest doprowadzenie do zrównoważonego, trwałego i kompleksowego rozwoju gospodarczego i społecznego. Program partii zakłada prywatyzację wielu sektorów egipskiej gospodarki, wykluczając jednak służbę zdrowia czy energetykę. Według przedstawicieli partii należy zrobić wszystko, aby przeprowadzenie prywatyzacji odbywało się w warunkach jasnych i przejrzystych dla wszystkich podmiotów. Promowani mają być egipscy inwestorzy. Bezwzględnie zwalczana ma być korupcja, która jest ogromnym problemem Egiptu. Według FJP istnieje potrzeba stworzenia nowych praw antymonopolowych i ochrony konsumentów w celu zwiększenia konkurencyjności. Ważnym punktem programowym są także świadczenia socjalne oparte na zasadach islamu, a więc podatek (jałmużna) dla najbiedniejszych, czy pewne udogodnienia socjalne. Inny z postulatów dotyczy zwiększenia środków na badania naukowe oraz podniesienie poziomu nauczania.

Polityczna siła Bractwa Muzułmańskiego opowiada się za ciągłością rewolucji, a więc za oddaniem pełni władzy w ręce cywilów. Oznacza to sprzeciw wobec rządów wojska, które według FJP, straciło swoją legitymację do rządzenia po wyborach. Teraz krajem mają kierować siły składające się z osób cywilnych.

Polityka zagraniczna Partii Wolności i Sprawiedliwości opiera się przede wszystkim na trzech filarach: arabskim, islamskim i afrykańskim. W pierwszym filarze dominującą rolę zapełnia kwestia wsparcia Palestyńczyków w ich walce o własne państwo oraz tym samym wspieranie ich sprawy na arenie międzynarodowej. Partia postuluje także wzmocnienie współpracy z Radą Współpracy Zatoki Perskiej oraz wzmocnienie znaczenia Ligi Arabskiej. Drugi filar dotyczy głównie ożywienia działalności Organizacji Współpracy Islamskiej na arenie międzynarodowej. Celem trzeciego filaru jest podniesienie egipskich inwestycji w Afryce. Równie ważne jest utrzymanie źródeł Nilu. W każdym z trzech filarów FJP widzi Egipt jako kraj wiodący.

Partia Bractwa Muzułmańskiego chce zwiększyć kontakty i współpracę Egiptu z Unią Europejską, zachęcając Europę do zwiększenia inwestycji w tym kraju. Z krajami azjatyckimi, głównie „azjatyckimi tygrysami” należy nawiązać dobre stosunki, które ułatwią wymianę handlową i inwestycyjną. Stosunki egipsko-amerykańskie, wedle FJP, mają zostać zrewidowane, aby znieść wszelką dominację. Z administracją amerykańską należy współpracować, ale na zasadach równości. Podobnie jest z kwestią Izraela – tutaj także partia chce zrewidować dotychczasowe stosunki. Jej celem jest przede wszystkim pomoc dla Palestyńczyków, nie oznacza to jednak ani wojny, ani nawet wrogich stosunków z państwem żydowskim.

Analizując oficjalny program Partii Wolności i Sprawiedliwości trzeba brać pod uwagę różnice zdań w łonie samej organizacji. Podobnie jak w Bractwie Muzułmańskim, także i w samej partii istnieją różne opinie na wiele kwestii. Dotyczą one przede wszystkim roli islamu w społeczeństwie i prawie egipskim, polityki wewnętrznej i zagranicznej. Gospodarka schodzi tu na dalszy plan, gdyż każdy zdaje sobie sprawę z ogromnej roli fundatorów i czołowych postaci partii, którzy będąc ludźmi majętnymi postulują utworzenie gospodarki wolnorynkowej. Istniejący spór między radykalnymi konserwatystami postulującymi ustanowienie szariatu jako prawa i Koranu jako Konstytucji, a liberałami dla których wartości islamskie, mimo iż są bardzo ważne, powinny jedynie być źródłem prawa w Egipcie. Różnice zdań dotyczą także praw kobiet i nie-muzułmanów, szczególnie w kwestii pełnienia najwyższych funkcji państwowych. Bardzo ważną sprawą jest polityka zagraniczna, a dokładniej stosunki z Izraelem. Mimo zapewnień o pokojowych zamiarach względem państwa żydowskiego możemy w niedalekiej przyszłości mieć do czynienia z wrogimi relacjami. Nie doprowadzi to oczywiście do wojny, ale może ożywić dawne urazy spowodować chociażby zerwanie czy ograniczenie kontaktów między krajami. Kolejną kością niezgody w łonie FJP jest problem potencjalnej współpracy z polityczną konkurencją reprezentowaną przez partie salafickie jak i liberalne.

Jak na razie jednak, obserwując poglądy kierownictwa partii oraz ich decyzje możemy być pewni, że przynajmniej w niedalekiej przyszłości nie dojdzie do utworzenia państwa wyznaniowego z Koranem jako Konstytucją i szariatem jako prawem. Warto pamiętać, że ideologiczne i pokoleniowe tarcia w łonie FJP będą w istotny sposób determinować przyszłość egipskiej sceny politycznej, warto im się zatem przyglądać.

Tags: Bracia Muzułmanie, Egipt, szariat