Syjonizm, ruch żydowski na rzecz utworzenia odrębnego, suwerennego i niepodległego państwa dla Żydów jest często błędnie postrzegany przez nas jako jednolita co do przekonań, idei, wartości oraz celów inicjatywa zapoczątkowana wraz z końcem XIX wieku w Europie. W rzeczywistości od początku występowały w nim różne nurty, których przedstawiciele mieli swój własny obraz i kształt nowego państwa Żydów. Możemy w nim wyróżnić syjonizm liberalny, kulturalny, socjalistyczny, rewizjonistyczny oraz religijny. Ich obecność w procesie walki o niepodległość Izraela oraz kształtowaniu jego życia politycznego po 1948 roku wywierała silny wpływ na postawy społeczeństwa i władz państwa. Dochodziło również do fuzji lub syntezy poszczególnych nurtów.

W artykule poruszona będzie osoba Meira Kahane oraz jego wersja syjonizmu, którego substratami są połączone idee syjonizmu religijnego, rewizjonistycznego wraz z ideologią narodową. Dokonany zostanie przegląd środowisk mających wpływ na niego, działalność Kahane w USA i Izraelu oraz postulaty, które wygłaszał on sam, a także stworzone przez niego Jewish Defense League oraz Kach[i]. Przedstawiona będzie reakcja społeczeństwa izraelskiego i jego władz na poglądy Meira Kahane. Pod koniec zarysowany zostanie rozwój poglądów rabina wśród współczesnych Izraelczyków.

SYJONIZM RELIGIJNY

Mówiąc o syjonizmie religijnym, trzeba wspomnieć o jednym z pierwszych ugrupowań powstałych w tym nurcie. Ruch ten nazywał się Mizrachi. Powstał on w 1902 roku w Wilnie. Jego członkowie postawili sobie za cel, aby do świeckich postulatów syjonizmu dodać element religijny. Miało to na celu pokazanie religijnym Żydom, że postulaty ruchów świeckich nie są niczym złym i dadzą się uzasadnić w Biblii. Co więcej, Mizrachi zakładało, że nowe państwo musi odwoływać się do korzeni religijnych. Najlepiej ideę ruchu wyrażało hasło „Ziemia Izraela dla Ludu Izraela zgodnie z Torą Izraela”[ii]. Warto podkreślić, że po powstaniu Izraela partia ta z sukcesem startowała do Knesetu, współtworząc potem Narodową Partię Religijną.

Za ojców nowoczesnego syjonizmu religijnego można również uznać Awrahama Icchaka Kooka oraz jego syna Cwi Jehudę Kooka. Dokładnie rzecz biorąc, obaj głosili tzw. syjonizm mesjanistyczny. Rabin Awraham Kook, mimo początkowej niechęci wobec syjonizmu, z czasem stał się jego obrońcą. Głosił on bowiem, że ruch ten w żaden sposób nie staje na przeszkodzie zejściu Mesjasza na Ziemię, wręcz przeciwnie syjonizm przybliżał Żydów do tego momentu. Stworzeniu państwa Izrael rabin nadawał wręcz symboliczne i święte znaczenie. Swoje stanowisko argumentował tak : „Tutaj stoi Świątynia na swoich podwalinach, zaszczyt i chwała wszystkich ludów i królestw […] nasze serca ucieszą się szlachetnością tej cudownej ziemi, tutaj także pojawią się przed nami kapłani, święci mężowie, słudzy ze Świątyni Pana Naszego, Boga Izraela”[iii]. Takie podejście do niepodległego państwa pokazuje, że według Awrahama Kooka Izrael oraz wszyscy Żydzi zostali obdarzeni mistyczną misją. Rabin twierdził, że skoro syjonizm jest ideą zrodzoną wśród Synów Izraela to syjoniści stanowią forpocztę w drodze ku odkupieniu.

Po śmierci rabina Awrahama Kooka przewodnictwo w syjonizmie mesjanistycznym przejął jego syn. Cwi Jehuda Kook w Izraelu został sklasyfikowany w rankingu dziesięciu ludzi, którzy swoją postawą wpłynęli na niepodległe państwo Żydów[iv]. Tak jak ojciec głosił potrzebę utworzenia suwerennego kraju, podpierając się cytatami ze Starego Testamentu: „Wtedy to właśnie Pan zawarł przymierze z Abramem, mówiąc: «Potomstwu twemu daję ten kraj, od Rzeki Egipskiej aż do rzeki wielkiej, rzeki Eufrat,/ wraz z Kenitami, Kenizytami, Kadmonitami,/ Chetytami, Peryzzytami, Refaitami,/ Amorytami, Kananejczykami, Girgaszytami i Jebusytami»” (Rdz. 15:18-21), „Każde miejsce, na które zstąpi wasza noga, Ja wam daję, jak zapowiedziałem Mojżeszowi./  Od pustyni i od Libanu aż do Wielkiej Rzeki, rzeki Eufrat, cała ziemia Chetytów aż do Wielkiego Morza, w stronę zachodzącego słońca, będzie waszą krainą” (Joz. 1:3-4)[v]. Rabin Cwi Kook uzasadniał wojnę oraz użycie siły jako narzędzia w dążeniu do wypełnienia boskiego przymierza. Głosił potrzebę zbudowania Izraela w ramach idei Israel HaSzlema[vi], państwa danego od Boga, które jest nietykalne. Samemu państwu rabin przypisywał charakter Królestwa Bożego. Każdego nowego osadnika, nowe drzewo określał mianem duchowego kroku w przód, a armia symbolizowała świętość[vii]. Drogę ku nadejściu ery Mesjasza upatrywał w pewnym ciągu zdarzeń, powstania Izraela, wojny sześciodniowej i wojny Jom Kipur. Chcąc realizować głoszone poglądy, stworzył w 1974 roku Gusz Emunim – Blok Wiernych, który skupiał w dużej części osadników, uczniów Cwi Jehudy Kooka oraz religijną społeczność popierającą syjonizm mesjanistyczny.  

SYJONIZM REWIZJONISTYCZNY

Żabotyński w mundurze armii brytyjskiej, okres I Wojny Światowej. Źródło: Wikimedia Commons.

Za ideologicznego twórcę oraz przywódcę syjonizmu rewizjonistycznego uważa się Zeewa (często podaje się rosyjskie imię Władimir lub polskie Włodzimierz) Żabotyńskiego. Można powiedzieć, że w okresie narodzin sformalizowanego przez Teodora Herzla syjonizmu był to najradykalniejszy nurt, jeśli chodzi o wizję przyszłego państwa. W przypadku kształtu niepodległego kraju Żabotyński postulował utworzenie Izraela w obecnych jego granicach wraz ze Strefą Gazy, Zachodnim Brzegiem i resztą mandatu palestyńskiego oraz terytorium ówczesnej Transjordanii. Idea nowego państwa po dwóch brzegach Jordanu największą popularnością cieszyła się wśród polskich Żydów. Chcąc stworzyć sobie zaplecze, powołał do życia w 1923 roku Betar (również Bejtar), prawicowy ruch młodzieży żydowskiej. Wraz z betarowcami rewizjoniści uważali się za przewodników walki o niepodległość, twórców nowej tożsamości, zelotów Drugiej Świątyni, awangardę[viii]. Sam Żabotyński twierdził, że ruch lewicowy za bardzo skupia się na aspekcie klasy robotniczej niż na interesie i potrzebach narodu. Silna uniformizacja Betaru i wizjonerskie podejście do przyszłości skutkowało tym, że rewizjoniści w Palestynie czuli się jak koloniści ujarzmiający dzikie środowisko. Ruch ten był często posądzany o faszyzowanie i próbę upodabniania do faszystowskich bojówek we Włoszech na podstawie słów Żabotyńskiego np. o misji młodych: „Dla generacji rosnącej na naszych oczach, która będzie odpowiedzialna, prawdopodobnie, za największą zmianę w naszej historii, alfabet brzmi bardzo prosto: młodzi ludzie uczący się jak strzelać”[ix]. Nowy system w Izraelu miałby być oparty na klasie średniej z demokracją na wzór brytyjski. To właśnie sojusz z Wielką Brytanią miał przynieść sukces w odzyskaniu niepodległości.

MEIR KAHANE – MŁODOŚĆ I POGLĄDY

Meir Kahane przyszedł na świat 1 sierpnia 1932 roku w Nowym Jorku w dzielnicy Brooklyn. Jego ojciec był rabinem i ortodoksyjnym Żydem, co wpłynęło na konserwatywne i religijne wychowanie. Dzięki temu od najmłodszych lat Meir Kahane przyzwyczajony był do literalnego podejścia do Talmudu oraz spraw religii. Ojciec, Charles Kahane, zaliczał się do gorliwych zwolenników syjonizmu w nurcie rewizjonistycznym. W związku z tym od dzieciństwa Meir Kahane miał styczność z poglądami mówiącymi o potrzebie stworzenia państwa żydowskiego dla Żydów. Pojawiają się również informacje, że ortodoksyjna rodzina utrzymywała bliskie kontakty z Żabotyńskim[x]. Poskutkowało to tym, że Meir Kahane wstąpił do młodzieżówki syjonistów rewizjonistycznych Betaru. Tam był świadkiem uniformizacji ruchu oraz szkoleń, które przechodzili jego członkowie. Ortodoksyjny rodowód Meira Kahane sprawił, że ukończył jeszybot, a dodatkowo otrzymał dyplom Uniwersytetu w Nowym Jorku. Oprócz piastowania funkcji rabina pracował również w ortodoksyjnej gazecie żydowskiej „Jewish Press”.

Meir Kahane, źródło: www.warincontext.org

Betarowskie poglądy oraz obraz biedy środowiska żydowskiego w Brooklynie sprawiły, że ciężką sytuację swoich braci w wierze zaczął upatrywać we wszechobecnym antysemityzmie. Nałożyła się na to również działalność ruchów afroamerykańskich, partii neonazistowskich (American Nazi Party) oraz ruchów antysemickich w USA. Dodatkowo utrata części rodziny w Holokauście umocniła przekonanie o otaczającej wrogości wobec Żydów, czemu dawał wyraz w swojej późniejszej działalności oraz przemówieniach[xi]. Meir Kahane przejawiał nienawiść również do wszystkich gojów, czyli nie-Żydów, chrześcijan czy też Afroamerykanów. Wszyscy oni mieli swój współudział w uciemiężaniu narodu żydowskiego i wszyscy traktowani byli w tych samych kategoriach: „[…] Jedyne rozróżnienie, które robię to pomiędzy Żydami i nie-Żydami. […]”[xii]. Możemy zauważyć, że definicja antysemityzmu według rabina była bardzo szeroka i ogólna. Takie podejście było skutkiem dosłownego traktowania Żydów jako narodu wybranego.

Walka Meira Kahane z antysemityzmem przerodziła się z czasem w rasizm. W trakcie pobytu w USA odmawiał podstawowych praw ludności Afroamerykańskiej, rozszerzając bardzo szybko ten postulat na wszystkich wyznawców Allaha zamieszkujących Palestynę, a po 1948 roku terytorium Izraela. Obecność Arabów na Ziemi Obiecanej była bluźnierstwem wobec Boga, pogwałceniem świętości i dlatego Kahane postulował wyeliminowanie „nieżydowskiej obrzydliwości ze Wzgórza Świątynnego”, bo „[…] Kiedy Żyd jest atakowany – jest to napaść na Imię Boga!”[xiii]. Jego nienawiść do muzułmanów była tak silna, że zakazywał Żydom zawierać związki mieszane, często powołując się na potrzebę zaludniania Izraela przy zachowaniu czystości rasy. Chęć oczyszczenia państwa musiała dojść do skutku. Sam przyznaje w swojej książce: „Doszedłem do wniosku, że to niemożliwe, aby znaleźć rozwiązanie dla konfliktu arabsko-żydowskiego na Ziemi Izraela; żydowskie państwo nieuchronnie kieruje się do sytuacji podobnej w Irlandii Północnej; jedyna możliwym sposobem, aby uniknąć lub załagodzić to, byłaby emigracja Arabów. W związku z tym, wysyłałem listy do kilku tysięcy Arabów, oferując im możliwość (fundusze i wizy), aby wyjechali dobrowolnie”[xiv]. Pytany czy zgodziłby się, aby do wygania muzułmanów użyć wojska odpowiadał, że nie, bo byłaby to strata kosztów i sił. W ostateczności najlepszym sposobem byłoby przymusowe rugowanie, wywózki ciężarówkami oraz przerzut na drugi brzeg Jordanu. Według Meira Kahane to była jedyna droga uniknięcia sytuacji, w której mniejszość, jaką byli Arabowie w Izraelu, w sposób demokratyczny stała się większością niszczącą Prawo Powrotu i zmieniającą nowo powstałe państwo w Palestynę. „Karaluchy” czy też „psy”[xv], jak określał wyznawców Allaha, przez protesty, obrzucanie żołnierzy i policjantów kamieniami, palenie flag Izraela zasługiwali na brutalne traktowanie. Analizując poglądy wygłaszane przez rabina Kahane, możemy dojść do wniosku, że swoje szowinistyczne wypowiedzi na temat Arabów traktował jako swego rodzaju modus operandi, a samego siebie jako osobę prowadzącą Izrael, dającą mu rozwiązania mogące uchronić jego obywateli od ponownego upadku. W swoich przemówieniach często podkreślał również fizyczną eliminację, która byłaby rozwiązaniem całkowitym, ponieważ częściowych rabin nie uznawał: „Nie pytajcie mnie jak […] Zróbcie mnie ministrem obrony na dwa miesiące i nie zobaczycie tu ani jednego karalucha. Obiecuję wam czysty Erec Israel! Dajcie mi władzę, abym się z nimi rozprawił”[xvi]. Analizując jego wypowiedzi, można dojść do wniosku, że rasizm Meira Kahane był inspirowany silnie przez dosłowne, czasami wybiórcze traktowanie zapisów Tory oraz podpieranie ich, bolesnymi dla Żydów, faktami historycznymi. Można tu dodatkowo przywołać poczucie siły i wyższości oraz chęć bycia pionierem wyniesione z czasów członkostwa w Betarze, ale duża część poglądów była oparta w fundamentalnym podejściu oraz interpretacji zapisów Starego Testamentu, mówiących o Ziemi Obiecanej, narodzie wybranym i jego przymierzu z Bogiem, które dodatkowo przesycone były silnie mesjanizmem Cwi Jehudy Kooka.

Mówiąc o poglądach Meira Kahane warto pochylić się nad jego podejściem do aspektu użycia siły i samego kształtu państwa. Uwielbienie polityki siły miało służyć naprawie świata, a także wymierzaniu sprawiedliwości[xvii]. Można wnioskować, że takie podejście odziedziczył jeszcze z czasów Betaru. Z czasem rabin Kahane przeniósł pewne praktyki do stworzonej przez siebie Jewish Defense League. Wyrazem tego były szkolenia ze strzelania, nauka musztry czy też samo logo organizacji przedstawiające zaciśniętą pięść, która czasem wieńczyła od góry gwiazdę Dawida. Ciekawe są również wypowiedzi Kahane na temat użycia siły: „Żydowskie uderzenie w twarz zdumionego nieżydowskiego świata, uderzenie, jakiego nie widziano od dwóch tysiącleci, to jest kiddusz ha-Szem”[xviii]. Po przeanalizowaniu tego typu wypowiedzi możemy dojść do wniosku, że Meir Kahane sakralizował użycie siły. Rozciągnięcie pojęcia Kidusz HaSzem[xix] na wszystko, co miało pomóc w realizacji jego postulatów, pokazaniu siły było podstawą poglądów dotyczących przyzwolenia na brutalizację polityki i społeczeństwa. Dla rabina również służba w wojsku była świętym obowiązkiem każdego Żyda, wyrazem szacunku dla pokoleń, które oddały życie za Izrael.

W przypadku państwa, miało ono służyć w zbliżeniu się do ery mesjańskiej. Ustrój Izraela musi zapewniać przede wszystkim realizację potrzeb narodu wybranego. Dlatego też liberalny system rządów jest niedopuszczalny. Zgodnie z postulatami religijnego fundamentalizmu Kahane twierdził, że państwo powinno się opierać na zasadach Halachy i Tory. Byłby to jedyny sprawiedliwy ustrój dla Żydów. Władzę mogłaby sprawować osoba o silnym charakterze, autorytecie i wysokich, żydowskich standardach moralnych. Taki stan rzeczy byłby częścią mesjańskiej idei. Zgodnie z postulatami religijno-nacjonalistycznymi granice Izraela miałyby się pokrywać z tymi biblijnymi. Zdobywanie i kolonizacja Zachodniego Brzegu i Gazy, wojny z sąsiadami czy interwencja w Libanie symbolizowały wyzwalanie i integrowanie ziem danych od Boga[xx]. Takie podejście do państwa sprawia, że możemy uznać ideologię Kahane za silnie nacechowaną religijnie, nie mającą zbyt wiele wspólnego ze świeckim rewizjonizmem Żabotyńskiego, którego wyrazem jest jedynie eksponowanie rygoru, siły i stanowczości.  

JEWISH DEFENSE LEAGUE

Próby aktywizacji żydowskiej społeczności na Brooklynie oraz postulaty jej obrony doprowadziły do powstania w 1968 Jewish Defense League (dalej JDL). Decyzja ta była spotęgowana zwycięstwem w wojnie sześciodniowej, która przyniosła euforię w Izraelu oraz w społecznościach silnie zaangażowanych we wsparcie nowo powstałego państwa. JDL miała ona być odpowiedzią rabina Kahane na niesprawiedliwość i antysemicką agresję. Jej hasłem przewodnim stały się słowa „Never again!”. Miało to symbolizować siłę Żydów, która miała nie dopuścić już nigdy więcej do Holokaustu, okazywania słabości i braku zaradności. Obraz biedy i przemocy wobec ortodoksyjnej ludności Brooklynu sprawił, że Meir Kahane za swój główny cel w JDL postawił sobie odwrócenie sytuacji. Teraz pięść miała być wymierzona w dotychczasowych agresorów.   

Ofensywny charakter organizacji był widoczny już w samej strukturze JDL, która składała się z dwóch pionów. Pierwszym była komórka „Scholar” (uczonych), która zajmowała się ideologią, organizacją i działaniami administracyjnymi, druga komórka nazywała się „Chaja”[xxi], a ich zadanie polegało na ochronie miejsc użytkowanych przez Żydów i siłowych starciach, początkowo z Czarnymi Panterami oraz afroamerykańską młodzieżą, a z czasem każdym uchodzącym za wroga[xxii]. Członkowie JDL przechodzili szkolenia w posługiwaniu się bronią w zorganizowanych obozach szkoleniowych, poznawali musztrę, organizowali wiece poparcia Izraela oraz spotkania, na których propagowali swoje postulaty i ideologię Meira Kahane. Bojówki JDL były również wykorzystywane w celach ochrony kampusów, akademików zamieszkiwanych przez młodzież pochodzenia żydowskiego.

Oprócz organizowania samoobrony organizacja ta zajmowała się przygotowywaniem ataków na ambasady, głównie państw bloku sowieckiego, ośrodki muzułmańskie oraz ludność afroamerykańską. Pierwszy atak został dokonany na rozgłośnię radiową prezentująca poglądy antyżydowskie. Z czasem JDL dokonywała ataków na dyplomatów znienawidzonego ZSRR. Rozpoczęta w 1970 roku seria zamachów miała na celu skupienie uwagi USA oraz świata na ciężką sytuację Żydów w Rosji radzieckiej. Ataki te były również inspirowane i wspierane logistycznie przez agentów Mosadu. Obiektami ataków stały się również placówki ONZ, Polski (ze względu na antysemickie wystąpienia władzy i przymusowe fale emigracji), Amerykańskiej Partii Komunistycznej oraz Ministerstw Stanu[xxiii]. Często dochodziło do ataków i zastraszeń z bronią palną, bronią białą oraz pobić. Ze względu na charakter swojej działalności JDL została wciągnięta przez władze USA na listę organizacji terrorystycznych. Częstotliwość zamachów sprawiła, że uznano ją za najaktywniej działającą organizację w USA zaraz po portorykańskich bojówkach[xxiv].

Obserwując strukturę organizacji, można stwierdzić, że przypomina ona bardzo strukturę znanych ugrupowań terrorystycznych. Posiada ona dwa piony, jeden zajmujący się planowaniem i ideologią, a drugi zajmuje się działaniami w terenie i przeprowadzaniem akcji. Można powiedzieć, że dzięki JDL Meir Kahane stworzył ośrodek legitymujący i propagujący brutalizację stosunków międzyludzkich oraz dający przyzwolenie na bezpodstawne użycie siły na tle rasistowskim, ideologicznym i politycznym.

Mimo swoich agresywnych wystąpień i zmilitaryzowanego stylu bycia, JDL posiadała całkiem spore grono sympatyków. Mówi się, że na początku lat siedemdziesiątych liczba ta mogła wynosić około 10.000 osób oraz wielu amerykańskich celebrytów lub osób związanych z szeroko pojętym biznesem i branżą finansową[xxv]. Krąg osób popierających działanie JDL opierał się na diasporze amerykańskich syjonistów, czyli Żydów, którzy nie zamierzają zmienić miejsca zamieszkania i zostają w Stanach Zjednoczonych, ale chętnie biorą udział w przedsięwzięciach kształtujących i budujących Izrael. Konflikt z amerykańską ultraprawicą nie przeszkodził we współpracy z bardzo szerokimi oraz wpływowymi kręgami protestanckiej prawicy, która bardzo chętnie wspierała i pomagała w działalności JDL, a z czasem stała się silnym lobby działającym na rzecz interesów Izraela[xxvi].

Po śmierci Meira Kahane w 1990 roku JDL przestała angażować się w przeprowadzanie zamachów terrorystycznych. Członkowie zajęli się propagowaniem swoich poglądów w inny sposób. Biorą oni udział w demonstracjach antymuzułmańskich na ulicach Wielkiej Brytanii, Stanów Zjednoczonych, Norwegii, Danii i Kanady. Przykładem jest współpraca brytyjskiej komórki JDL z EDL (English Defense League), które przeprowadzają marsze poparcia dla swoich poglądów, czy też dochodzi do kontrmanifestacji wobec wystąpień Palestyńczyków[xxvii]. JDL współpracuje z organizacjami antyislamskimi w tych krajach nie bez powodu. Wielka Brytania, Dania czy Norwegia są to państwa, do których przyjeżdża coraz więcej osób pochodzenia arabskiego. Kooperacja ta opiera się na niedopuszczeniu do złamania jednolitości kulturowej, religijnej i narodowej. Członkowie JDL oraz organizacji współpracujących określają się z wielka dumą mianem „infidels”, czyli dla muzułmanów, osobami bez wiary lub niewiernymi.

 Działalność JDL jest również rozszerzona o internet. Komórki z Wielkiej Brytanii i Kanady posiadają swoje blogi i konta na portalu społecznościowym Facebook. Zamieszczane są tam artykułu o treści rasistowskiej, dyskryminującej Arabów, islam, ludność afroamerykańską oraz grafiki propagandowe. Warto zwrócić uwagę na symbolikę i wymowę tych ostatnich. Przeważa w nich symbol JDL z zaciśnięta pięścią wraz z hasłem „Never again!”. Równie częstym motywem jest żołnierz izraelski ukazywany jako superbohater lub heros, któremu towarzyszą cytaty po hebrajsku mówiące o sile narodu, państwa i o ich potędze. Można tam znaleźć wizualizacje Izraela w ramach idei Israel HaSzlema wraz ze słowami hymnu narodowego. Dodatkowo grafiki przedstawiają postać króla Dawida, oblężenie Jerycha, Świątynię Jerozolimską oraz lwa, biblijny symbol siły oraz element herbu Jerozolimy. Radykalizm JDL oraz przeświadczenie o potrzebie oczyszczenia Izraela przedstawia się dodatkowo w spreparowanych fotografiach ukazujących zniszczoną wybuchem  bomby Kopułę na Skale z wiwatującymi ludźmi lub buldożery burzące islamskie sanktuarium z napisami „po prostu zrób to”. Wśród zdjęć można znaleźć fotografie obrażające przywódców państw arabskich tj. Baszara al-Assada, Muammara Kadafiego, Ruollaha Chomeiniego, przywódców Hezbollahu czy też prezydenta USA Baracka Obamę, które oprócz obelg przedstawiają ich jako nazistów[xxviii]. Analiza powyższych materiałów wskazuje na to, że członkowie JDL czują się niczym wyzwoliciele Ziemi Świętej, Zeloci, tak jak członkowie Betaru. Jest to swego rodzaju kontynuacja szowinistycznych i rasistowskich poglądów Meira Kahane przez środki dające szeroki dostęp do odbiorców, bo nie tylko w formie demonstracji, ale również w internecie i elektronicznych środkach przekazu. JDL wykorzystuje owoce globalizacji, aby kontaktować się ze swoimi zwolennikami, pobierać dobrowolne opłaty na działalność oraz rekrutować nowych członków.       

KACH – IZRAELSKI EPIZOD KAHANE

Dotychczasowa działalność rabina Meira Kahane ograniczała się do terytorium Stanów Zjednoczonych. Zwycięstwo Izraela w 1967 roku była woda na młyn dla ruchów prawicowych, mesjanistycznych i radykalnych nie tylko w samym państwie, ale i na całym świecie. Na tej fali rabin z Nowego Jorku postanowił wylecieć do Izraela, popierając to odpowiednio wcześniej propagandą potrzeby zasiedlania państwa. W 1971 Meir Kahane wyprowadził się do „państwa Żydowskiego” i zamieszkał w mieście Kirjat Arba, gdzie założył swoją partię Kach. Stała się ona z czasem problemem nie tylko dla samej sceny politycznej, ale również dla prawicy izraelskiej[xxix].

Od początku swojej działalności Meir Kahane obrał kurs walki z przedstawicielami kultur innych niż żydowska. Twierdził, że Izrael jest miejscem wyłącznie dla narodu wybranego, a Palestyńczycy są tylko intruzami popieranymi przez świat, który nie ma o nich pojęcia. Podkreślał to również w swojej książce „They must go”, gdzie pisał, że: „Wszyscy głupcy mówią dzisiaj o potrzebie uznania «Palestyńczyków». Zgadzam się. Pozwólcie nam poznać ich jakimi są. Poznać i znać ich jak Żydzi Ziemi Izraela, trzydzieści pięć, czterdzieści pięć i pięćdziesiąt pięć lat temu, znacznie wcześniej przed «Agresją Izraela w 1967»”[xxx]. Rabin podkreślał, że to nie Izraelczycy są źli, to nie oni są najeźdźcami. Społeczność żydowska powróciła tylko na ziemie dane przez Boga. W myśl ideologii mesjańskiej wszystkie wojny toczone są w ramach wyzwolenia okupowanych terenów przez Arabów. Podmiotowe traktowanie Palestyńczyków przez Kach było typowym działaniem mającym doprowadzić do dehumanizacji przeciwnika, aby legitymizować przemoc wobec niego. To oni według członków partii  byli zbrodniarzami, bo wielokrotnie w przeszłości dokonywali mordów na społeczności żydowskiej. Jednolitość kulturową państwa porównywał do państw-miast starożytnej Grecji, których obywatelami byli ludzie jednej kultury, religii oraz języka, obywatelami nie były osoby o mieszanym lub obcym pochodzeniu cywilizacyjnym[xxxi]. Palestyńczycy mieli być objęci przymusowymi przesiedleniami i wywózkami, a miasta, wsie, które pozostałyby po nich miały być zasiedlone przez Żydów.

Oprócz rasistowskich sloganów Kach postulowało wypuszczenie z więzień wszystkich więźniów osadzonych za działalność antyarabską, która łamała prawo obowiązujące w państwie. Działacze partii traktowali takie osoby jako realizatorów mesjańskiego planu, bohaterów, a nie przestępców. Sam Kahane w 1980 roku odbywał karę pozbawienia wolności w więzieniu Ramli, gdzie miał się cieszyć szacunkiem i poważaniem wśród osadzonych pochodzenia żydowskiego[xxxii]. Dodatkowo każda osoba widząca zagrożenie dla Izraela ze strony Arabów mogła się zgłosić do partii i otrzymać miejsce na jej listach wyborczych do Knesetu. Szeregi Kach zasilane były również przez doświadczonych działaczy JDL, którzy przyjeżdżali ze Stanów Zjednoczonych.

W pierwszych wyborach parlamentarnych, w których partia Kahane brała udział, żaden z polityków nie dostał się do  ław Knesetu. Kach uzyskał 12.811 głosów. Wybory z lat 1977 i 1981 pokazały, że program oraz sama osoba Meira Kahane nie cieszą się popularnością wśród Izraelczyków. Dlatego też rabin podjął kroki, które miały przywrócić poparcie jego ideom. W swej kampanii odwoływał się do nieudolności rządu podczas wojny Jom Kipur. Rabin wykorzystał osłupienie społeczeństwa wynikające z utraconej pewności bezpieczeństwa i nienaruszalności granic Izraela. Swoją kampanię zaczął od nawoływania do wyrzucenia Arabów z Hebronu. Twierdził, że tylko izolacja społeczności żydowskiej może przynieść sukces i pomyślność. Z czasem masowe wystąpienia przeciw władzy przyniosły mu lokalną popularność, a partia Kach zyskała miejsca w radzie miasta Kirjat Arba, siedzibie organizacji. Sam Meir Kahane popularyzował przemoc izraelsko-arabską w taki sposób, aby zyskać dla niej poparcie młodej generacji osadników z Zachodniego Brzegu. Wykorzystywał to, że osadnicy żydowscy byli na pierwszej linii frontu konfliktu izraelsko-palestyńskiego i to oni najłatwiej ulegali hasłom partii. Dlatego też Hebron, Kirjat Arba i Kfar Tapuach były uważane przez rabina za siedlisko jego radykalnej ideologii[xxxiii]. Na fali porozumień pokojowych z Camp David, które mówiły o zwróceniu Półwyspu Synaj Egiptowi, wraz z innym mesjanistycznym ruchem Gusz Emunim Kahane stworzył „Ruch na Rzecz Powstrzymania Wycofywania z Synaju”. Jego uczestnicy masowo protestowali i występowali przeciw służbom odpowiedzialnym za ich przesiedlenie z Półwyspu. Podczas jednej z akcji członkowie ruchu zagrozili popełnieniem masowego samobójstwa. Do pertraktacji i pokojowego wyjaśnienia sprawy z członkami Kach i Gusz Emunim poproszono samego rabina Meira Kahane[xxxiv].

Proces obrony członków ruchu i wielość akcji protestacyjnych przyniosły popularność rabinowi i w wyborach z roku 1984 jego partia uzyskała 25.907 głosów, a sam Meir Kahane został posłem w Knesecie. W trakcie swojej kadencji był członkiem dwóch komisji: Spraw Gospodarczych oraz Imigracji i Absorbcji. Nowy poseł domagał się urzeczywistnienia swoich postulatów czystości żydowskiej krwi. W parlamencie wielokrotnie przedkładał propozycje nowych przepisów karnych mówiących o zakazie współżycia Arabów z Izraelkami. Postulował przez to wprowadzenie kategorii nienaruszalności Żydów pod każdym względem. Domagał się również wprowadzenia zakazu mieszania Palestyńczyków z obywatelami Izraela w miejscach publicznych. Postępowanie to przynosiło coraz większe poparcie rabinowi. Zaskakujące były wyniki przeprowadzone wśród młodzieży w przedziale wiekowym 15-18 lat. 60% młodych ludzi uważało, że ludność pochodzenia arabskiego nie może podlegać równouprawnieniu. Dzięki tej tendencji zwyżkowej w poparciu Kach Kahane mógłby zdobyć w następnych wyborach nawet 4 mandaty poselskie[xxxv].

Następnych wyborów do Knesetu partia rabina nie doczekała. Spowodowane to było wielkim poruszeniem w Izraelu wywołanym szowinistycznym programem Kach. Jego obecność w parlamencie była uznawana za hańbę i plamę na młodej oraz rozwijającej się demokracji Izraela[xxxvi]. Działalność partii, a także organizacji z nią powiązanych była objęta kontrolą i obserwacją Szabaku[xxxvii]. Już przed pierwszymi wyborami Centralny Komitet Wyborczy Izraela podjął decyzję, o tym, aby skreślić partię z list ze względu na jej ksenofobiczny charakter. Mimo to Meir Kahane odwołał się do Sądu Najwyższego, wykorzystując lukę w prawie, która zabraniałaby startować w wyborach partiom propagującym hasła i programy o treści rasistowskiej. Dopiero w roku 1985 parlament postanowił przegłosować poprawkę blokującą partie polityczne głoszące poglądy dyskryminujące, napiętnujące mniejszości, nawołujące do przemocy na tle rasowym.

5 listopada w 1990 roku Kahane przebywał w USA, w Nowym Jorku na konferencji, przemawiając dla jednej z syjonistycznych organizacji. Po zakończeniu części oficjalnej kiedy rabin rozmawiał z zebranymi został zabity przez zamachowca pochodzenia egipskiego Sajjida al-Nosaira. Wydarzenie to zapoczątkowało serie konduktów żałobnych w Stanach Zjednoczonych i Izraelu organizowanych przez osoby popierające Kahane. Dochodziło do aktów zemsty na arabskiej społeczności i serii pogróżek. Śmierć lidera przyniosła załamanie ruchu. Kach jak każda partia wodzowska nie wykształciła na tyle silnych struktur, aby zastąpić dotychczasowego przywódcę. Momentem zamykającym działalność partii był zamach Barucha Goldsteina. Młody Izraelczyk przepełniony ideologią głoszoną przez rabina wkradł się do Groty Patriarchów i dokonał masakry 29 muzułmanów. Po ujęciu twierdził, że uznaje tylko dwóch nauczycieli Majmonidesa i Meira Kahane[xxxviii]. Wydarzenie to doprowadziło do zdelegalizowania Kach i Kahane Chai[xxxix]. Od tej pory organizacja działa w podziemiu, utrzymując się z dofinansowań członków oraz środków płynących z USA.

FENOMEN MEIRA KAHANE W IZRAELU

Warto przeanalizować dlaczego poglądy Meira Kahane zyskały poparcie w takim państwie jak Izrael. Żydzi przez wiele lat i wieków byli prześladowani, przesiedlani i mordowani, a mimo to część z nich popierała radykalne postulaty. Warto pochylić się nad opisanymi wyżej poglądami i uwypuklić techniki i sposoby wykorzystywane przez Kahane do osiągnięcia swoich celów.

Trzeba zacząć od tego, że rabin wykorzystywał bardzo chętnie najboleśniejsze zdarzenia z historii Żydów i interpretował je z pozycji bieżących wydarzeń. Widać to było w szczególności w okresie działalności w JDL kiedy Kahane wspominał o wszechobecnym antysemityzmie oraz o tym, że niezależnie od nawet najbardziej przychylnej koniunktury to społeczeństwa i tak będą wrogo nastawione do Żydów. Wykorzystywanie Holokaustu i pogromów było bardzo wygodne, bo były to wydarzenia nie do podważenia, wiedział o nich cały świat i Izrael. W związku z tym łatwo było rabinowi kreować wyznawców judaizmu jako najbardziej uciśniony naród na świecie. Pomagało to również w antagonizacji stosunków na zasadzie „my” – ofiary oraz „wy”, „oni” – nasi kaci. Dzięki temu Kahane uzyskiwał wśród swoich podopiecznych poczucie wyobcowania i oblężonej twierdzy, którą należy bronić ze wszystkich sił.

Rabin Kahane znalazł poklask dla swoich szowinistycznych poglądów wśród grup, które dotychczas nie posiadały politycznej reprezentacji lub izraelska scena polityczna nie miała wobec nich jasnego stanowiska. Byli to często biedni imigranci z ZSRR, ofiary antysemityzmu czy też osadnicy z osiedli na Zachodnim Brzegu. Ci ostatni w szczególności byli podatni na hasła Kach, ponieważ znajdowali się na pierwszej linii frontu konfliktu palestyńsko-izraelskiego. To oni na co dzień spotykali się z niechęcią, przemocą, ostrzałami za strony arabskiej i równie często w ten sam sposób odpłacali się sąsiadom. Ciągłe poczucie zagrożenia na skutek ostrzałów rakietowych, zamachów bombowych i wymian ognia powodowały wśród Izraelczyków strach i niepewność. W tym momencie pojawiał się Meir Kahane, który oferował stanowcze, siłowe i bezprecedensowe rozwiązania. Propozycje nie były one zbyt wyważone i przemyślane tak jak rządu, ale miały jedną przewagę jaką była natychmiastowość. Większość pomysłów rabin chciał realizować od zaraz, pokazywał stanowczość, której brakowało czasem stronie rządowej ze względu na przepisy prawa. Rabin nie zważał na te przeszkody, traktował je jako blokadę dla rozwoju Izraela. Kreował się często jako osoba, która sama tego dokona, co mogło wywołać wśród jego wyborców brak poczucia odpowiedzialności i bezpośredniego związku z ewentualną polityką przesiedlania Arabów, likwidacji ich z życia publicznego Izraela.

Kahane zyskiwał popularność dzięki przeplataniu swoich idei z mesjanizmem. Każde wydarzenie w powojennej historii Izraela traktował jako etapy nadejścia ery mesjańskiej. Część swojego postępowania interpretował jako zbliżenie Żydów do tego czasu. Elementy sakralizacji wybiegały znacznie szerzej. Rabin proponował zastąpienie prawa cywilnego prawem religijnym, które nie tworzyła wyjątków, nadinterpretacji. Takie rozwiązanie ograniczało ludzkie postawy do kategorii „dobre, „złe”. Dawało to jasny wybór i przykłady postępowania, a co najważniejsze, dokonywało sakralizacji użycia przemocy. Według Kahane nie było innej możliwości rozwiązania konfliktu z Palestyńczykami jak na podstawie praw religijnych. Dzięki temu społeczeństwo Izraela było traktowane przez niego jako wyjątkowy twór z boską misją. Jej celem było odtworzenie państwa w granicach biblijnych, dlatego też okupacja Synaju, Gazy, Zachodniego Brzegu czy Libanu była swego rodzajem wyzwalania utraconych ziem.

Najważniejsze jest to, że Kahane odwoływał się do podstawowej potrzeby człowieka, bezpieczeństwa. Wykorzystywał poczucie zagrożenia dodatkowo je podsycając w swoich przemówieniach. Przedstawiając brutalne sposoby rozwiązania konfliktu, kreował się na jedyną osobę mogącą wprowadzić spokój w życiu Żydów.

PODSUMOWANIE

Analiza historii Kahane pokazuje, że wywarł on duży wpływ na scenę i życie polityczne Izraela. Jego poglądy są dzisiaj wciąż obecne w internecie na portalach społecznościowych, stronach internetowych oraz w przestrzeni publicznej USA czy Izraela. Nie są to ruchy tak silne jak za życia Meira Kahane, ale konflikt na Bliskim Wschodzie powoduje, że poglądy narodowo-religijne dalej będą miały swoich odbiorców. W Izraelu ciągle można spotkać postulaty o szowinistycznym i fundamentalistycznym zabarwieniu. Zjawisko to jest o tyle niebezpieczne, że radykalne organizacje prawicowe cynicznie wykorzystują mechanizmy demokracji, budując swoje zaplecze i realizując swoje postulaty. Skutki tego widać szczególnie w ruchu osadniczym, który poważnie traktuje sprawę wcielenia Zachodniego Brzegu w granice Erec Israel. Pokazuje to, że idee przeplatające historię Izraela, judaizm, mesjanizm i ludzkie obawy znajdują grono odbiorców w społeczeństwie. Nie są to tak duże grupy jak wyborców Likudu czy Partii Pracy, ale ich liczba powoduje częściowe uzależnienie polityki wewnętrznej od postulatów i działań radykalnych grup. Powstałe w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych ruchy prawicowe o zabarwieniu mesjanistycznym i rasistowskim mają realny wpływ na społeczeństwo. Ideologia Kahane na trwałe przeniknęła do krajobrazu politycznego Izraela i zmieniła go. Narodziły się ruchy skupiające młode osoby sile utożsamiające się z twardym stanowiskiem wobec Arabów. Niewątpliwie jest to jedno z wielu wyzwań, któremu musi stawić czoło cały kraj teraz oraz w przyszłości.           

Tags: Jewish Defense League, Kahane, rabin Kook, syjonizm