Rewolucje arabskie różnią się genezą, skalą, przebiegiem i konsekwencjami. Noszą jednak jedną cechę wspólną. Tunezja, Egipt, Bahrajn, Jemen, Syria stały się w ostatnich miesiącach sceną walki o sprawiedliwość, godność i … władzę. Bilans wydarzeń i szacunkowe liczby ofiar.

Kraje Bliskiego Wschodu i Północnej Afryki pochłonięte rewolucją

TUNEZJA

Rewolucja w Tunezji obaliła rządy władającego od 1987 roku prezydenta Zine El Abidine Ben Aliego, który w efekcie protestów zrzekł się urzędu 14 stycznia 2011 r. Tunezyjska jaśminowa rewolucja była najmniej krwawym protestem regionu, transformacja będąca jej efektem najbardziej obiecująca, a sam wybuch protestów najbardziej niespodziewany.

Tunezja jako jedyny kraj regionu ciszył się stosunkowo zrównoważonym rozwojem, postępującym procesem modernizacji i relatywnie dużym obszarem wolności obywatelskich. Rewolucja w Tunezji była dziełem klasy średniej, przedsiębiorców i inteligencji, a przede wszystkim – inicjatywą ludzi młodych i wykształconych.

17 grudnia 2010 w Sidi Bouzid miejscowy młody sprzedawca owoców dokonał samospalenia. Motywem jego czynu była przeprowadzona wcześniej akcja policji, która zamknęła jego stragan z powodu braku zezwolenia na handel. (źródło: al-Jazeera)

Czyn Bouzida stał się iskrą zapalną. W przeciągu kilku następnych dni ulicami Tunezji zawładnęły protesty.  Samospalenie odkryło prawdę o kondycji tunezyjskiego społeczeństwa – narastającej frustracji młodych wykształconych ludzi, pogarszającej się stopie życiowej, bezrobociu, brutalności i samowoli policji. W przeciągu następnych dni policja próbowała stłumić zamieszki, padli zabici. Demonstranci zaczęli nawoływać do obalenia prezydenta w osobie którego upatrywali źródeł kryzysu.  4 stycznia pokojowe protesty zostały poparte strajkiem generalnym związków zawodowych. Prezydent wprowadził cenzurę prasy a policja dokonała fali aresztowań. W obliczu represji demonstrujący poczęli organizować się za pomocą portali społecznościowych.  Głównym miejscem demonstracji stała się położona przy granicy z Algierią Thala. Policja użyła snajperów, pomiędzy 8 a 12 stycznia snajperzy zastrzelili 6 demonstrujących. 12 stycznia Ben Ali obiecał znieść cenzurę oraz ustąpić z końcem kadencji w roku 2014. Kiedy przedsięwzięte kroki nie zadowoliły demonstrujących prezydent rozwiązał rząd i obiecał ogłoszenie wyborów w przeciągu 6 miesięcy. Ostatecznie pod naciskiem armii zdecydował się na złożenie urzędu 14 stycznia. Tego samego dnia władze przejął premier Mohammed Ghannouci, który zgodnie z 56 artykułem konstytucji objął urząd prezydenta tymczasowego

15 stycznia przedstawiciele Arabii Saudyjskiej poinformowali o obecności Ben Alego i jego rodziny na terenie królestwa.

17 stycznia Ghannouci skomponował nowy gabinet jedności narodowej obejmujący przedstawicieli opozycji. Rząd zobowiązał się do demokratycznych reform i zapowiedział organizację wyborów. W odpowiedzi aktywiści zorganizowali nowe protesty domagając się usunięcia osób związanych z reżimową partią – Zgromadzeniem Demokratyczno – Konstytucyjnym. 27 stycznia premier zdymisjonował wszystkich ministrów powiązanych z partią. Sam premier ustąpił 27 stycznia. 7 marca powołano nowy gabinet pod przewodnictwem Bedżi Essebiego  w składzie rządu nie znalazł się nikt z byłej partii. Essebi zobowiązał się do reform pozwalających na przeprowadzenia wolnych wyborów oraz zapowiedział ukaranie odpowiedzialnych za pacyfikację protestów.

Tunezja bilans ofiar: 219 (źródło: al-Jazeera)

EGIPT

Egipska wiosna ludów jest jak do taj pory jedynym wolnościowym zrywem, w efekcie którego przed sądem stanie obalony dyktator. Jak podała 1 czerwca egipska prokuratura były prezydent Hosni Mubarak  oraz jego synowie staną przed sądem 3 sierpnia 2011. Mubarakowi grozi kara śmierci, były prezydent znajduje się obecnie w szpitalu w  Sharm el-Sheikh.

Prezydent  Mubarak zrzekł się władzy 11 lutego, obaliła go trwająca od 25 stycznia rewolucja. Antyrządowe protesty rozpoczęły się w Kairze, gdzie zorganizowano dzień gniewu, którego hasłem był sprzeciw wobec dramatycznej sytuacji ekonomicznej, bezrobociu i korupcji. Jednocześnie protestujący już u zarania zrywu wysuwali hasła polityczne nawołujące do demokratyzacji, zniesienia trwającego od 1981 roku stanu wyjątkowego i ograniczenia represji aparatu bezpieczeństwa. Organizowane za pomocą społecznościowych forów internetowych demonstracje ogarnęły z czasem Aleksandrię i Suez. Protest przerodził się w powszechną rewolucję, która zaczęła domagać się ustąpienia Mubaraka. Już 28 stycznia rewolucja poniosła pierwsze ofiary – służby bezpieczeństwa zabiły kilkadziesiąt osób. W kraju zapanował chaos, korzystając z zamieszania z więzień uciekło kilka tysięcy osadzonych – więźniów sumienia jak i zwykłych kryminalistów. Prezydent wprowadził godzinę policyjną, na ulicę wyszła armia, która jak się potem okazało odegrała kluczową rolę. Antycypując upadek Mubaraka wojskowi zachowali neutralność, co umożliwiło kontynuację demonstracji. Zryw poparły wszystkie grupy społeczne kraju, protesty połączyły muzułmanów i chrześcijan; mimo charakteru rewolucji, który zaistniał za sprawą ludzi młodych w demonstracjach wzięli udział również Egipcjanie starszego pokolenia. Najlepiej zorganizowana siła opozycyjna kraju, egipskie Bractwo Muzułmańskie, pozostała bierna. W obliczu sytuacji Mubarak zdecydował się zdymisjonować rząd i powołać nowego premiera Ahmeda Szafika. Desperackie próby nie zapobiegły dalszemu rozwojowi wypadków. 1 lutego odbył się „marsz miliona”, w protestach wzięło udział do 6 milionów ludzi. Symbolem rewolucji stał się Kairski Plac Tahrir, gdzie doszło do największych demonstracji. Protestujący zadeklarowali, że pozostaną na palcu dopóty, dopóki Mubarak nie złoży urzędu. Ostatecznie Mubarak ustąpił. Władze objął szef armii marszałek Mohamed Tantawi

Poza mobilizacją społeczną kluczową rolę odegrała armia, która aktualnie jest odpowiedzialna za przebieg transformacji. Władzę sprawuje tymczasowa Wojskowa Rada Najwyższa, której podlega tymczasowy gabinet. 20 marca odbyło się zorganizowane przez radę referendum, które zatwierdziło zaproponowane poprawki konstytucyjne, umożliwiające przeprowadzenie wolnych wyborów parlamentarnych i prezydenckich. Zgodnie z planem wybory parlamentarne mają się odbyć już we wrześniu. Problemem egipskiej transformacji pozostaje jej społeczna legitymacja. Siły polityczne, które doprowadziły do obalenia Mubaraka zbojkotowały referendum, gdyż jak argumentują wybory będą oparte o nieznacznie znowelizowaną reżimową  konstytucję. (źródło al-Ahram) Inne obiekcje to obawa przed konkurencją polityczną islamistów, którzy jak przewidują aktywiści odniosą zwycięstwo wyborcze ( ze względu na dobrze zorganizowaną strukturę jak i opozycyjne doświadczenie). Jak argumentują przeciwnicy wcześniejszych wyborów islamiści, którzy udziału w rewolucji nie wzięli mogą skorzystać na niej najbardziej. Głównymi przeciwnikami transformacji jest zatem świecka cześć egipskiego społeczeństwa, która zarzuca radzie próby cichego sojuszu z islamistami, co miałoby zagwarantować wojskowym jak i niedobitkom reżimowej partii potrzebne poparcie społeczne. Jak się można domyślać radykalna i niespodziewana decyzja o postawieniu Mubaraka przed sądem wiąże się z próbą pozyskania części nieprzychylnych radzie środowisk.

Innym problemem transformacji pozostają kwestie wyznaniowe. Wcześniejsze wybory nie są na rękę egipskim chrześcijanom, którzy podobnie jak sekularyści boją się zwycięstwa islamistów.  Sytuację komplikują napięte relację koptyjsko-muzułmańskie. Począwszy od dnia obalenia Mubaraka (11.02.2011) konflikty na tle wyznaniowym doprowadziły do śmierci 12 osób.  Koptowie, którzy stanowią 10% 80 milionowej populacji Egiptu narzekają na dyskryminacyjne praktyki rządu oraz nasilenie ataków fanatyków islamskich.

Egipt bilans ofiar: 840 (źródło: Reuters)

LIBIA

1 czerwca NATO poinformowało o przedłużeniu swojej misji w Libii. Ofensywa ma na celu zabezpieczenia 1970 Rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ, nakładającej na Libię strefę zakazu lotów (źródło: ONZ). W koalicji militarnej bierze udział 17 krajów z największą rolą USA , Francji i Wielkiej Brytanii; dowództwo sprawuje połączony sztab pod przewodnictwem NATO. Wymuszenie strefy zakazu lotów miało w zamierzeniu zapobiec tragedii humanitarnej – bombardowaniu cywili. Decyzja została podjęta w obliczu podjętej przez wojska Kaddafiego ofensywy na oblężone Bengazi i Misratę. Mimo szerokiej inicjatywy wojskowej koalicjantom nie udało się należycie wzmocnić rebeliantów, którzy kontrolują mały obszar na wschodzie kraju. Cel polityczny interwencji – obalenie dyktatury Kaddafiego – jest zatem wciąż odległy. Jak twierdzi część ekspertów bez lądowej interwencji NATO pokonanie wojsk Kaddafiego nie będzie możliwe.  Efektów nie przynoszą również inicjatywy dyplomatyczne, Kaddafi wielokrotnie odmawiał złożenia urzędu. Najnowsza deklaracja Kaddafiego pochodzi z 30 maja kiedy dyktator nie zgodził się na plan pokojowy zaproponowany przez prezydenta Afryki Południowej Jacoba Zumę (źródło: Reuters).

Kryzys w Libii rozpoczął się protestami podobnymi demonstracjom w krajach sąsiednich (Egipcie i Tunezji), z czasem przekształcił się w wojnę domowa pomiędzy lojalnymi Kaddafiemu oddziałami armii a rebeliantami. Głównym ośrodkiem militarnym i politycznym rebeliantów jest  położone na wschodnim wybrzeżu Bengazi, gdzie władze sprawuje Tymczasowa Rada Narodowa. Bengazi jest miastem gdzie 16 lutego rozpoczął  się konflikt (źródło: France 24)

Początkowo siły rebeliantów odniosły znaczy sukces, wraz z końcem lutego rebelianci kontrolowali cały obszar kraju poza Trypolisem i rodzinnym miastem Kaddafiego Syrtą. W połowie marca natarcie wojsk Kaddafiego odbiło utracone terytorium, a w rękach rebeliantów pozostało jedynie Bengazi, Cyrenajka i  Misrata. Misrata stała się miejscem jednej z ważniejszych bitew wojny jak i jednego z większych kryzysów humanitarnych. 20 marca miasto znalazło się pod obstrzałem artylerii, który trwał 70 dni. Ilość zabitych i rannych jest trudna do oszacowania. Kolejne interwencje Kaddafiego odbywały się w warunkach wsparcia rebeliantów przez wojska koalicyjnych państw zachodnich, w tym bitwa o Bengazi, którą wsparło 20 myśliwców francuskich (źródło: Europe 1). Aktualnie z 27 prowincji kraju 22 znajduje się pod kontrolą wojsk Kaddafiego.

Wojna domowa w Libii stała się przyczyną destabilizującego region masowego uchodźctwa. Tylko na terytorium Włoch wyemigrowało około 8500 Libijczyków (główną miejscem docelowym jest wyspa Lampedusa). (źródło: al.-Jazeera) Innym kierunkiem uchodźctwa stała się Tunezja i Egipt. Jak podaje UNHCR, tylko do początku marca granicę z Tunezją przekroczyło 110 000 uchodźców (źródło New York Times).

Pułkownik Muammar Kaddafi sprawuje władzę od roku 1969, kiedy dowodzona przez niego grupa wojskowych obaliła monarchę Króla Idrisa. Kaddafi dzierży władzę absolutną w oparciu o ideologię „ arabskiej demokracji ludowej”, będącej mieszanką myśli rewolucyjnego arabskiego socjalizmu, idei państwa dobrobytu oraz islamskiego prawodawstwa. Zgodnie z oficjalną nomenklaturą Kaddafi sprawuje funkcję „Przewodnika Rewolucji”. W praktyce dzierży pełnię władzy wykonawczej poprzez nadzór nad komitetami rewolucyjnymi. Ciało ustawodawcze w postaci Generalnego Zgromadzenia Ludowego jest kontrolowane za pomocą elekcyjnego mechanizmu, opartego o delegalizację partii politycznych. (źródło: Library of Congress Country Studies). 17 maja Prokurator Międzynarodowego Trybunału Karnego  Luis Moreno-Ocampo zwrócił się do sędziów trybunału o wydanie nakazu aresztu dla libijskiego przywódcy. Kaddafi jest oskarżony o zbrodnie przeciwko ludzkości.

Libia bilans ofiar: trudny do oszacowania, jak do tej pory brakuje oficjalnych danych. W końcu marca rzecznik Tymczasowej Rady Narodowej podał, że siły lojalistów zabiły 8000 ludzi (źródło al-Jazeera). Jak podaje libijskie Ministerstwo Zdrowia siły koalicjantów (wojsk NATO i rebeliantów zabiły 718 cywili, (źródło: ABC News)

JEMEN

Sytuacja w Jemenie pogarsza się, tylko w ostatnim tygodniu zginęło 115 osób. Konflikt, który początkowo nosił znamiona rewolucji podobnej egipskiej czy tunezyjskiej powoli przekształca się w walkę rywalizujących klanów. Główni przeciwnicy prezydenta Alego Abdullaha  Saleha to przedstawiciele rodu Ahmar z wpływowym Sadiqiem al-Ahmar na czele. Opozycja chce by Saleh oddał władzę w ręce rządu jedności narodowej z przedstawicielami opozycji w składzie. Rolę mediatora sprawuje Rada Współpracy Państw Zatoki Perskiej (RWPZP), Saleh kilkakrotnie odrzucał akceptowany wcześniej projekt porozumienia.

Realia konfliktu nawołują do spekulacji na temat możliwości zaangażowania Jemeńskiej al-Kaidy. W zeszłym tygodniu pojawiły się pogłoski o inwazji oddziałów al-Kaidy w Zinjibar  na południu kraju. Jak twierdzą niektórzy, jest to prowokacja ze strony Saleha, który próbuje wykorzystać argument zagrożenia terrorystycznego dla podtrzymania stanu wyjątkowego. Sam Saleh wielokrotnie przestrzegał o inicjatywie al-Kaidy, która może wydarzyć się jako konsekwencja jego obalenia. Jak argumentował Saleh, al-Kaida będzie zainteresowana nie tylko destabilizacją ale także walką z dzierżąca państwowe urzędy zajdycką – uważaną przez al-Kaidę za heretycką – elitę.

Jak do tej pory konflikt nie ma charakteru religijnego. Prezydent Saleh podobnie jak jego rywale z rodu Ahmar są muzułmanami – szyitami zajdyckimi, którzy stanowią 50 % populacji Jemenu, druga połowa to muzułmanie sunnicy.

Ali Abdullah Saleh sprawuje urząd prezydenta od roku 1990. Jest pierwszym w historii prezydentem zjednoczonego Jemenu. Wcześniej (począwszy od roku 1978) był prezydentem Arabskiej Republiki Jemenu (Jemenu Północnego). Wraz ze zjednoczeniem kraju w roku 1990 stał się głową nowo powstałego kraju. Jemen jest demokracją parlamentarną z systemem prezydenckim.

Jemen Bilans ofiar:  349 ( w tym 52 uczestników antyrządowej demonstracji zabitych 18 marca  przez ulokowanych na dachach Sany snajperów. (źródło: Relief Web)

BAHRAJN

Rewolucja w Bahrajnie ma charakter symboliczny. Protestującym nie udało się doprowadzić do zasadniczych zmian ustrojowych. Zryw był jednak sygnałem dla konserwatywnej monarchii, upominającym się o prawa dyskryminowanej szyickiej większości kraju.

Protesty wybuchły 14 lutego, kiedy to na głównym placu stolicy kraju Manamy (Placu Perłowym) zgromadzili sie demonstrujący szyici. Data został wybrana dla upamiętnienia rocznicy Narodowej Karty Bahrajnu – dokumentu uchwalonego w roku 2001, kiedy to monarchia zgodziła się na powrót do systemu konstytucyjnego.

Policja zareagowała brutalną interwencją, zginęły dwie osoby. Protestujący domagali się zrównania praw szyitów z sunnitów; wprowadzania reformy systemu monarchii konstytucyjnej; oraz otwarcia politycznego dla reprezentantów szyickiej większości kraju, rządzonej przez sunnicką monarchię rodu al-Khalifa. Zgodnie z ustanowioną w 2002 roku konstytucją Bahrajn jest konstytucyjną monarchią dziedziczną. Głową państwa jest król. Władza wykonawcza jest w rękach rządu. Władza ustawodawcza natomiast należy do króla i dwuizbowego parlamentu. Zgromadzenie Narodowe jest wyłaniane w powszechnych wyborach i liczy 40 członków w czteroletniej kadencji. Drugą izbą jest Rada Szury, również licząca 40 osób, wybieranych na to stanowisko przez króla. Głównym źródłem prawa jest szar’at.

Zgodnie z obowiązującą konstytucją wyższa Izba parlamentu stanowiąca ciało doradcze w zakresie zgodności ustawodawstwa z islamem jest obsadzona duchownymi sunnickimi. Zgromadzenie Narodowe – izba niższa zostało utworzone w odpowiedzi na skargi szyitów o odpychaniu ich od władzy. Zgromadzenie  jest poddane koncesjonowanemu procesowi elekcyjnemu.

Szczegółowym postulatem protestujących na Placu Perłowym było zorganizowanie ciała w formie niezależnego forum ekspertów, w gestii którego byłoby osądzenie nadużyć władzy oraz nowelizacja konstytucji. (Źródło)

Demonstracje nie ustały, protestujący rozpoczęli okupację placu, w odpowiedzi  zainterweniowało wojsko – na ulicę Manamy wyjechały czołgi. 14 marca na prośbę Króla Hamada al-Khalifa do kraju wkroczyły wojska Arabii Saudyjskiej. Zorganizowani w opozycyjnej partii Wefaq szyici odmówili negocjacji, domagając się zakończenia stanu wyjątkowego. Z czasem demonstranci zaczęli domagać się również ustąpienia króla. Monarchia rozpoczęła fale aresztowań. Nowojorski oddział Human Rights Watch zebrał dokumenty potwierdzające przypadki tortur przedstawicieli opozycji. Aresztowano około 1000 osób. Będą sądzeni przez mieszane sądy cywilno-wojskowe, aresztowani wciąż czekają na proces. Zgodnie z obowiązującym prawem w przypadku udowodnionej winy mogą zostać skazani na karę śmierci. Ostatecznie protesty zostały zdławione. 9 maja król ogłosił wolę zakończenia stanu wyjątkowego, który ustał 1 czerwca.

Szyici stanowią w Bahrajnie 70 procentową większość, rządzeni są przez sprawująca monarszą władze od 200 lat sunnicką dynastię. Aktualny monarcha Hamad bin Isa Al Khalifa władza krajem od roku 2002.

Bahrajn bilans ofiar:   29 (w tym 23 szyitów).  (źródło: Reuters)

SYRIA

Pomimo częściowych reform konflikt w Syrii nie wygasa. Protestujący domagają się ustąpienia prezydenta Baszara Assada. Głównym regionem konfliktu jest centralna Syria z najważniejszymi ośrodkami opozycji – Homs i  Hammą. Konflikt  w Syrii wybuchł 26 stycznia. (źródło: al-Jazeera)

Początkowo protesty miały charakter lokalny (południe kraju – region Dara) a ich postulaty rys ekonomiczny. Z czasem wystąpienia zatoczyły coraz szersze kręgi, konflikt przesunął punk ciężkości z regionu do najważniejszych miast (zawrzały między innymi  ubogie dzielnice Damaszku) oraz zmienił charakter na postulaty natury politycznej. Z czasem demonstrujący zaczęli domagać się demokratyzacji, walki z korupcją i nepotyzmem politycznym oraz otwarcia skostniałego systemu politycznego kształtowanego przez istniejący od 1963 roku stan wyjątkowy, który uniemożliwił w praktyce funkcjonowanie partii politycznych i stał się podstawą do monopartyjnej dyktatury partii Baas.

Reżim Assada odpowiedział brutalną interwencją służb specjalnych, masowymi aresztowaniami (do więzień trafiło około 10 000 przeciwników władzy) i torturami, zanotowano powszechną praktykę zaginięć działaczy opozycji. Skala represji jest trudna do oszacowania za względu na zakaz działalności niezależnych obserwatorów i brak zagranicznych korespondentów prasowych. Do tej pory nie udało się na przykład należycie oszacować podawanych przez aktywistów informacji donoszących o masowych grobach w prowincji Dara.  Opozycja wobec władzy Assada jest zróżnicowana społecznie i religijnie, co jest przyczyną braku jednolitego frontu.

Polityka Assada spotkała się z międzynarodową krytyką, jednak nie umocowaną w konkretnych posunięciach politycznych. Inicjatywa sankcji na forum Rady Bezpieczeństwa ONZ została zablokowana przez Chiny i Rosję. W obliczu narastającego kryzysu Assad zdecydował się na częściowe reformy: wybrał nowego premiera; zniósł stan wyjątkowy (28 kwietnia), choć owe postanowienie pozostało jedynie na papierze – w dniu po ogłoszeniu decyzji służby bezpieczeństwa zabiły 100 osób; nadał obywatelstwo bezpaństwowym Kurdom syryjskim oraz ogłosił amnestię polityczną, która objęła miedzy innymi islamistów z Bractwa Muzułmańskiego. Reformy pomogły Assadowi przyciągnąć część niezadowolonych (między innymi Kurdów). Przy jednoczesnym zwiększeniu nacisku na wciąż demonstrujących aktywistów rewolucja ogranicza aktualnie swój zasięg.  Charakter syryjskiej wiosny ludów, podobnie jak to miało miejsce w Egipcie, jest cywilny. Oficjalne komunikaty rządowe oskarżają o chaos niezidentyfikowany grupy zbrojne i przestępcze, islamistów oraz agentów obcych wywiadów.

Pomimo złożonej struktury społecznej kraju kryzys nie nosi znamion konfliktu etnicznego czy religijnego.

Baszar Assad. Jest prezydentem od roku 2000 (objął urząd po śmierci swego ojca Hafiza), szefem sprawującej władzę partii Baas oraz przewodniczącym Narodowego Frontu Postępowego (ciała obejmującego zalegalizowane przez reżim organizacje polityczne). Ustrój Syrii jest de facto dyktaturą,  szerokie uprawnienia konstytucyjne prezydenta, obejmują między innymi: prawo wyboru ministrów, prawo do deklaracji stanu wyjątkowego, prawo do nowelizacji ustawy zasadniczej oraz inicjatywę ustawodawczą. Przewodnia rola prezydenta wynika ponadto z jego funkcji partyjnej. Zgodnie z konstytucją partia Baas „przewodniczy państwu i społeczeństwu”.

Syria jest krajem o złożonej strukturze etnicznej i religijnej. Główną grupą etniczną są arabowie (syryjscy i palestyńscy) stanowią 80% populacji, przedstawiciele innych grup to stanowiący 9% populacji Kurdowie, Druzowie oraz Turkmeni. W kraju przebywa dodatkowo duża liczba uchodźców Irackich (licząca około 1 300 000 osób).

Struktura religijna kraju: muzułmanie sunnici 76 %, muzułmanie szyici 11%, chrześcijanie 10% z największą wśród nich grupą prawosławnych, druzowie 3% oraz najmniejsza szyicka grupa Alawitów – 2%, z której wywodzi się rodzina Assadów jak i elita partii Baas. Skomplikowana struktura zniechęca miedzy innymi społeczność międzynarodową jak i syryjskich sąsiadów ( z Turcją i Libanem włącznie) do promocji demontażu reżimu.

Syria Bilans ofiar:  ponad 1000 (źródło: Human Rights  Watch)

Tags: Bahrajn, Egipt, Jemen, Kaddafi, Libia, rewolucje 2011, Syria, Tunezja