Afganistan 2014 – rok przełomu

2014 jest oczekiwany jako rok przełomu w afgańskiej polityce, gospodarce, samowystarczalności państwa oraz jeszcze szerszej implementacji demokracji. Społeczność międzynarodowa rozważa różnorakie scenariusze po wycofaniu się sił ISAF w 2014 r., zarówno te entuzjastyczne, jak i te pesymistyczne.

afganistanBez względu na to który scenariusz okaże się prawdziwy, rok 2014 będzie zdecydowanie rokiem zmian – poczynając od kwietniowych wyborów nowego prezydenta (rządzący od dwóch kadencji Hamid Karzaj nie może już ubiegać się o reelekcję), poprzez planowany spadek poziomu finansowania pomocy rozwojowej ze strony społeczności międzynarodowej, aż do całkowitego przeniesienia odpowiedzialności za bezpieczeństwo i stabilizację kraju na rodzime służby.

Afganistan to kraj olbrzymiego, choć wciąż niewykorzystanego potencjału, a zmiany na arenie politycznej oraz ograniczenie finansowania pomocy z zewnątrz (która de facto od 10 lat hamuje przedsiębiorczość) mogą okazać się bardzo korzystne dla afgańskiej gospodarki. Ograniczenie pomocy nie oznacza ograniczenia inwestycji – przykładowo Japońska Agencja Współpracy Międzynarodowej (JICA) czy rząd chiński planują długoterminowe wsparcie dla afgańskiego sektora publicznego i prywatnego. Od 2002 roku notowany jest ciągły wzrost gospodarczy, rośnie PKB nominalne oraz PKB per capita. Obecnie wzrost PKB szacowany jest aż na 11%, co daje Afganistanowi 6. miejsce wśród najszybciej rozwijających się krajów świata (2012). Jest to również najszybciej rozwijająca się gospodarka Azji Południowej. Z kolei Bank Światowy przewiduje, że afgańska ekonomia będzie się umacniała jeszcze przez najbliższych 5 lat o 5-6 procent w skali roku.

Afgański rząd niestrudzenie usiłuje tworzyć pozytywne środowisko dla inwestorów oraz przedsiębiorców międzynarodowych, jak również zapewnić bezpieczeństwo ich firmom i pracownikom. Według informacji udzielonych przez przewodniczącego Afgańskiej Agencji Wsparcia Inwestycji (AISA) rząd planuje dystrybuować działki dla krajowych przedsiębiorców w Dżalalabadzie, Kabulu, Mazar-e Szarif oraz w Heracie. W Kabulu pod budowę parku przemysłowego w dzielnicy Kamari (położonej na wschód od centrum stolicy) przeznaczono działkę o powierzchni 12 km2.

Liczne inwestycje poczynione w I półroczu 2013 pokazują jak ważną branżą
w Afganistanie jest technologia telekomunikacyjna. W lutym 2013 została podpisana umowa pomiędzy rządem afgańskim a firmą Etisalat Afganistan na rozwój sieci 4G na terenie kraju. Rok wcześniej Etisalat, firma z siedzibą w ZEA, uzyskała licencję na budowę sieci 3G. W kwietniu 2013 afgańskie Ministerstwo Komunikacji i Technologii Informacyjnych przekazało informację o rozpoczęciu instalacji 260 km kabla światłowodowego między północną prowincją Kunduz i północno-wschodnią prowincją Badachszan (via prowincja Tachar). Nowa sieć światłowodowa ma zapewnić lepszą jakoś połączeń telekomunikacyjnych.

Według informacji Afgańskiej Agencji Wsparcia Inwestycji w 2012 r. miał miejsce 26-procentowy wzrost inwestycji firm krajowych oraz zagranicznych. Według danych AISA na sektory lotnictwa, przemysłu, rolnictwa oraz nieruchomości przypadła największa liczba inwestycji. Inwestycje w roku 2011 wyniosły 463 miliony dolarów, w 2012 r. kwota ta wzrosła do 585 milionów dolarów. Dwie nowe huty, dwie nowe firmy lotnicze, jak również znaczna liczba firm w sektorze nieruchomości i rolnictwa napędzały wzrost gospodarczy. Sektory, w których najczęściej przeprowadzane są inwestycje, to telekomunikacja, energetyka, górnictwo, maszyny rolnicze i systemy opieki zdrowotnej. Największymi inwestorami w Afganistanie są: Pakistan, Iran, Chiny, Zjednoczone Emiraty Arabskie, kraje Azji Środkowej, kraje członkowskie Unii Europejskiej oraz Stany Zjednoczone. Do 2014 roku liczba osób zatrudnionych w sektorze górniczym ma wzrosnąć do 7 tysięcy. Afgańskie Ministerstwo Finansów planuje wprowadzenie podatku VAT w 2014 przy wsparciu DFID (Department for International Development). Jeśli zostanie pomyślnie wdrożony, VAT może znacznie zwiększyć przychody Skarbu Państwa.

Coraz więcej światowych firm decyduje się inwestować w Afganistanie, zwłaszcza na rynku nieruchomości, finansów i w dziedzinie handlu międzynarodowego. Wśród tych firm można wymienić, takie jak: Standard Chartered Bank, Hyatt, Serena, Coca-Cola, Toyota, Samsung, DHL, Alcatel Trade International, Afghan German Construction Company, a także marki luksusowe jak Calvin Klein, Chanel, Pierre Cardin, Versace.

Na afgańskim rynku znalazło się miejsce także dla polskich przedsiębiorców; od 2010 wymiana handlowa pomiędzy Polską a Afganistanem wzrasta. Według danych GUS, eksport polskich towarów do  Afganistanu w I kwartale 2013 roku przekroczył ponad dwukrotnie analogiczną wartość w roku 2012.

Wzrost wartości importu oraz eksportu na linii Polska-Afganistan obrazuje tabela 1 (dane wg GUS).

Tabela 1

2010

2011

2012

2013 (I kwartał)

import z AFG

2 228 396 PLN

5 369 053 PLN

3 912 175 PLN

195 880 PLN

eksport do AFG

33 322 805 PLN

48 270 519 PLN

108 191 469 PLN

70 271 786 PLN

Afgański rynek to eksportowe eldorado, zapotrzebowanie na wszelkie produkty i półprodukty (od maszyn budowlanych, poprzez części samochodowe, do artykułów spożywczych i kosmetyków) pozwala zaistnieć wielu podmiotom z tych branży. Jednakże potencjał powoli zaczyna się rozwijać w drugą stronę – Afgańska Izba Handlowa (ACCI) podała do wiadomości, że w pierwszym kwartale bieżącego roku fiskalnego (1392, liczony od 21 marca 2013) eksport afgańskich towarów odnotował 40-procentowy wzrost w porównaniu z analogicznym okresem sprzed roku. Największy wpływ na wzrost miał eksport produktów takich jak: suszone owoce, świeże owoce, warzywa, zioła, dywany, bawełna. Afgański eksport ma szansę wzrosnąć jeszcze bardziej wraz z rozwojem irańskiego portu Czah Bahar przy granicy z Pakistanem. Indie realizują obecnie projekt budowy 900-kilometrowej linii kolejowej z Czah Bahar do kopalni w Hadżigak (prowincja Bamian).

 logo_dev_3_final_horizontal Tekst: Ariana Trade Group